Gıda Bankası üretici veya satıcılardan bedel ödemeden almış olduğu ürünleri, aracı
işlevi görerek ihtiyacı olanlara düzenli ve sağlıklı bir şekilde ulaştırılmasını
sağlayan kurumdur.
27.05.2004 tarihinde 5179 sayılı yasa ile İhtiyaç fazlası gıdanın yoksul vatandaşlara
dağıtılmasını sağlayacak olan gıda bankası, 5179 sayılı Kanunun 3. maddesinde
“Bağışlanan üretim fazlası, paketleme veya kodlama hatası sebebiyle piyasaya
sürülememiş, sağlığa uygun her türlü gıdayı tedarik eden, uygun şartlarda depolayan ve
bu ürünleri doğrudan veya değişik yardım kuruluşları vasıtasıyla
fakirlere ve doğal afetlerden etkilenenlere ulaştıran ve kâr amacı gütmeyen dernek ve
vakıfların oluşturduğu organizasyonlar” olarak tanımlanmıştır.
Gıda bankacılığı sisteminde ihtiyacı bulunanlara ayni yardımı yapabilmesine ilişkin
hükümler bulunan ve kâr amacı gütmeyen dernek veya vakıf “Gıda Bankası” olarak faaliyet
göstermektedir. Gıda Bankası, üretici veya satıcılardan bedel ödemeden almış olduğu
ürünleri aracı işlevini görerek ihtiyacı olanlara düzenli ve sağlıklı bir şekilde
ulaştırılmasını sağlamaktadır.
Gıda bankacılığı sisteminde, ekonomik açıdan durumu iyi olmayan vatandaşlar ile
ellerinde çeşitli nedenlerle piyasaya sürülemeyen veya pazarlanması verimli olmayan
ihtiyaç maddeleri bulunan üretici,
lokanta, market, otel vb. gerçek ve tüzel kişiler arasında köprü vazifesi görerek
israfın önlenmesi hususunda toplumsal şuurun oluşmasına katkıda bulunarak sosyal
adaletin sağlaması yolunda önemli bir adım atılmış olacaktır.
GIDA BANKACILIĞINI KİMLER YAPABİLİR?
Gıda maddesi bağışının, tüzük veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı
yapılabilmesine ilişkin hükümlerin bulunduğu dernek veya vakfa yapılması gerekir.
Bununla beraber dernek veya vakfın başka alanlarda faaliyet gösteriyor olmasının bir
önemi bulunmamaktadır.
HANGİ YARDIM MALZEMELERİ GIDA BANKACILIĞI KAPSAMINDADIR?
Gıda bankacılığı sisteminde, ekonomik açıdan durumu iyi olmayan vatandaşlar ile
ellerinde çeşitli nedenlerle piyasaya
sürülemeyen veya pazarlanması verimli olmayan ihtiyaç fazlası gıda, temizlik, giyecek ve
yakacak maddeleri Gıda Bankacılığı kapsamında yer alır.
GIDA BANKASINA BAĞIŞ İÇİN BELGE DÜZENLEMESİ GEREKİR Mİ?
Bağışı yapanların mutlaka bağış yapılan dernek veya vakıf adına fatura düzenlemesi ve
faturaya “ ihtiyaç sahiplerine yardım şartı ile bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır”
ibaresini düşmeleri gerekmektedir.
Ayrıca bağış yapılan derneğin ve vakfında kendi mevzuatlarında öngörülen belgeyi
düzenleyip bağış yapanlara vermesi gerekmektedir.
BAĞIŞLANAN GIDA MADDESİNİN KDV’Sİ NE OLACAK?
Gıda Bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar Katma Değer Vergisi Kanununda yapılan
değişiklik neticesinde katma değer vergisinden de müstesna tutulmuştur.
Bu durumda bağışlanan gıda maddesi tesliminde katma değer vergisi hesaplanmayacak olup,
daha önce bu gıda maddesinin alımı esnasında yüklenilen katma değer vergiside indirim
konusu edilemeyecektir.
İndirim konusu edilemeyecek olan katma değer vergisi gider yada maliyet unsuru olarak
dikkate alınabilecektir.
GIDA BANKACILIĞINA YÖNELİK VERGİSEL DÜZENLEME NASILDIR?
Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) Ticari Kazancın Tespitinde İndirilecek Giderler başlıklı
40. maddesine 5035 sayılı Kanun
ile eklenen 10. bendinde; “Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde
bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde
bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin” matrahın tespitinde gider olarak dikkate
alınabileceği ifade edilmiştir. Buna göre, hem ticari kazanç elde eden gelir vergisi hem
de kurumlar vergisi mükellefleri Gıda Bankacılığı kapsamında yapmış oldukları bağışlara
konu malların maliyet bedellerini vergiye tabi kazancın tespitinde gider olarak göz
önünde bulundurabileceklerdir.
Yine GVK’nın Sigorta Primi, Teberru ve Diğer İndirimler başlıklı 89. maddesine 5035
sayılı Kanun ile eklenen bent ile, fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı
faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve
esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamının, yıllık
beyanname ile bildirilen gelirin % 5 ini aşmayan kısmının indirilebilmesi imkanı
getirilmiştir.
GIDA BANKASINA BAĞIŞLANAN MADDELERİN VERGİSİ NASIL DÜŞÜLÜR?
Bağışçı firma bağışlamak istediği konu kapsamındaki ürünleri/ürünü Gıda Bankacılığı
sistemine girmek istediğini düşünelim. Firma öncelikle Gıda Bankası işlevini gören
dernek veya vakıf ile görüşerek bu ürünleri bedelsiz olarak sisteme aktarma isteğini
iletecektir. Üretici firma, “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV
hesaplanmamıştır.” ifadesi bulunan ve malın maliyet bedeli tutarındaki faturayı Gıda
Bankası adına düzenleyecektir. Ayrıca, ürünlerin/ürünün taşınması ile ilgili olarak sevk
irsaliyesi de
düzenlenecektir. Firma, bağışladığı ürünlerin/ürünün maliyet bedelini gider yazmak
suretiyle vergiye tabi kazancından düşebilecektir.
Gıda Bankacılığı yapan dernek veya vakıf bağışlanan mala karşılık bağış makbuzu vb.
belgeyi düzenleyerek bir örneğini bağış yapana verecek ve kurduğu organizasyon ile
teslim aldığı ürünleri bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtacaktır.